Tổng cộng:
[tintuc]
- Viêm tuyến tiền liệt cấp là bệnh thường gặp ở nam giới, triệu chứng chủ yếu là tuyến tiền liệt sưng tấy, và làm mủ, đi tiểu gấp, tiểu nhiều lần, tương đương như chứng lâm trọc, triệu chứng lâm sàng thường là sốt đột ngột, sợ lạnh, tiểu nhiều lần, tiểu gấp đau vùng âm hộ, giang môn, giang âm, sưng đau. Về Đông y không có tên này, nhưng căn cứ vào triệu chứng lâm sàng viêm tuyến tiền liệt cấp tương ứng với chứng lâm trọc.
- Triệu chứng điển hình là: nước tiểu trắng đục ra từng giọt, tiên lượng thường là tốt, đại bộ phận có thể tự giảm, hoặc là qua điều trị mà khỏi. Một số ít, hình thành sưng mủ, chuyển thành mạn tính
1) Thấp nhiệt hạ chú:
- Nguyên nhân: Là do uống rượu quá nhiều, hoặc là cảm mạo phong hàn, thấp nhiệt nội uẩn, hạ chú bàng quang mà sinh bệnh, hoặc là trước có chứng lâm rồi thấp nhiệt tu lại ở vùng tinh thất, phần lớn thấy ở chứng viêm đường tiểu.
- Triệu chứng chủ yếu: Bệnh bắt đầu vừa nóng, lạnh giao nhau, tiểu tiện nhiều lần, gấp, niệu đạo cảm giác nóng, và đau ở niệu đạo, phần âm hộ đau, mồm khô họng đắng, đại tiện táo bón, bụng dưới đầy đau, mạch hoạt sác, lưỡi đỏ, rêu vàng nhày.
- Phép trị: Thanh nhiệt lợi thấp.
- Bài thuốc: Bát chính tán gia giảm (mộc thông, sa tiền tử, biền súc, cù mạch, đại hoàng, sơn chi, lục nhất tán, hoàng bá, hoàng cầm, bạch hoa xà thiệt thảo, đạm trúc diệp)
2) Thận hư thấp nhiệt
- Nguyên nhân: Do quan hệ tình dục nhiều, mất nhiều tinh, âm hư tướng hỏa vượng lên, hoặc ăn uống không điều độ tổn thương từ vị, nội sinh thấp nhiệt, hoặc nằm ngồi chỗ ẩm thấp sinh chứng thấp nhiệt.
- Triệu chứng chủ yếu: Tiểu nhiều lần tiểu gấp, ở niệu đạo thường tiết ra chất nhày trắng, hoặc sau khi đi tiểu không dứt, kèm theo váng đầu ù tai, lưng gối nhức mỏi, mất ngủ hay quên, tính dục giảm, hoặc liệt dương, tảo tiết, lưỡi đỏ, ít rêu hoặc rêu vàng nhày mạch hoạt sác.
- Phép trị: Tư âm bổ thận, lợi thấp, thanh nhiệt.
- Bài thuốc: Tri bá địa hoàng thang hợp từ giải phân thanh ẩm gia giảm. (tri mẫu, hoàng bá, sinh địa, sơn thù, đơn bì trạch tả, thổ phục linh, sơn dược, xuyên tỳ giải, thạch xương bồ, cam thảo xa tiền tử, bồ công anh, bạch hoa xà thiệt thảo)
3) Khí trệ huyết ứ
- Nguyên nhân: Tổn thương do té ngã, tướng hỏa vượng lâu ngày do bệnh tật, gây khí trệ huyết ứ, tinh khiếu tắt nghẽn sinh bệnh.
- Triệu chứng chủ yếu: Lưng gối nhức mỏi, vùng mông đau, hoặc vùng bụng dưới, hội âm dương vật niệu đạo, bên trong đùi đau, tiểu gấp nhiều lần, tiểu không dứt, lúc đại tiện lỗ đái có giọt đục, sắc mặt tối, lưỡi đỏ xạm, ria có ứ huyết, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế sáp.
- Phép trị: Hoạt huyết hóa ứ, lý khí thông lạc.
- Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang hợp Sài hồ sơ can tán gia giảm (xích thược, đơn bì, đơn sâm, đào nhân, hồng hoa, đương qui, ngưu tất, vương bất lưu hành, xuyên sơn giáp, cam thảo, bồ công anh, xuyên luyện chất tử, sài hồ, chỉ thực)
4) Tỳ vị thấp nhiệt
- Nguyên nhân: Ăn uống không điều độ hoặc thích ăn chất béo ngọt, uống nhiều rượu gây tổn thương tỳ vị, nội sinh thấp nhiệt the lưu tại hạ tiêu sinh bệnh.
- Triệu chứng chủ yếu: Có tiền sử ăn uống không điều độ, phần lớn bụng đầy, chán ăn, tinh thần mệt mỏi kèm theo tiểu nhiều t lần, tiểu gấp, tiểu đau, lâu ngày tiểu có máu và tiểu không dứt, có giọt tiểu đục, lưỡi đỏ nhạt, rêu trắng nhầy hoặc vàng nhầy, mạch nhu hoạt.
- Phép trị: Kiện tý hoà vị, phương hương hóa trọc kèm thanh lợi thấp nhiệt.
- Bài thuốc: Cam lộ tiêu độc đơn gia giảm (hoạt thạch, cam thảo, nhân trần, liên kiều, hoàng cầm, thạch xương bồ, hoắc hương, bối mẫu, xạ can, bạc hà, bạch khấu nhân)
5) Nhiệt độc thịnh
- Nguyên nhân: Thấp nhiệt hạ chú , lâu ngày thịt thối hóa mủ.
- Triệu chứng chủ yếu: Vùng hội âm sưng nóng đỏ đau kèm sốt sợ lạnh hoặc sốt cao kéo dài, tiểu ít, tiểu khó, lưng bụng đầy đau, mềm khát muốn uống nước, táo bón, mót rặn, lưỡi đỏ, rêu mỏng vàng, mạch huyền sác.
- Phép trị: Tả hỏa giải độc.
- Bài thuốc: Long đởm tả can thang hợp Hoàng liên giải độc thang gia giảm (long đởm thảo, sơn chi, hoàng cầm, sài hồ, sinh địa, xa tiền tử, trạch tả, mộc thông, đương quy, hoàng liên, hoàng bá)
7) Bại tinh ứ trệ:
- Nguyên nhân: Thói quen thủ dâm, hoặc quá ham sắc dục, làm hao thương thận tinh, hoặc túi tinh không cho bài tiết, gây tắc tinh khiếu mà sinh chứng lâm trọc.
- Triệu chứng chủ yếu: Vùng hội âm và bụng dưới đau tức , kèm theo tiểu nhiều lần và tiểu gấp, tiểu đau, tiểu không dứt, lưng gối nhức mỏi, tinh thần mệt mỏi, váng đầu ù tai, mồm khô đắng, chán ăn. Lưỡi đỏ sạm, rìa lưỡi có ban ứ huyết, rêu mỏng trắng, mạch huyền hoạt.
- Phép trị: Hoạt huyết hóa ứ thanh nhiệt giải độc
- Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang hợp Ngũ vị tiêu độc ẩm gia giảm (xích thược, đương qui, đào nhân, sinh địa, cam thảo, hồng hoa, chỉ xác, sài hồ, xuyên khung, cát cánh, ngưu tất, tử hoa địa định, kim ngân hoa, thiên quí tử, bồ công anh, dã cúc hoa)
| Trạch Tả - Vị thuốc quan trọng trong điều trị tuyến tiền liệt |
- Nguyên nhân: Là do uống rượu quá nhiều, hoặc là cảm mạo phong hàn, thấp nhiệt nội uẩn, hạ chú bàng quang mà sinh bệnh, hoặc là trước có chứng lâm rồi thấp nhiệt tu lại ở vùng tinh thất, phần lớn thấy ở chứng viêm đường tiểu.
- Triệu chứng chủ yếu: Bệnh bắt đầu vừa nóng, lạnh giao nhau, tiểu tiện nhiều lần, gấp, niệu đạo cảm giác nóng, và đau ở niệu đạo, phần âm hộ đau, mồm khô họng đắng, đại tiện táo bón, bụng dưới đầy đau, mạch hoạt sác, lưỡi đỏ, rêu vàng nhày.
- Phép trị: Thanh nhiệt lợi thấp.
- Bài thuốc: Bát chính tán gia giảm (mộc thông, sa tiền tử, biền súc, cù mạch, đại hoàng, sơn chi, lục nhất tán, hoàng bá, hoàng cầm, bạch hoa xà thiệt thảo, đạm trúc diệp)
2) Thận hư thấp nhiệt
- Nguyên nhân: Do quan hệ tình dục nhiều, mất nhiều tinh, âm hư tướng hỏa vượng lên, hoặc ăn uống không điều độ tổn thương từ vị, nội sinh thấp nhiệt, hoặc nằm ngồi chỗ ẩm thấp sinh chứng thấp nhiệt.
- Triệu chứng chủ yếu: Tiểu nhiều lần tiểu gấp, ở niệu đạo thường tiết ra chất nhày trắng, hoặc sau khi đi tiểu không dứt, kèm theo váng đầu ù tai, lưng gối nhức mỏi, mất ngủ hay quên, tính dục giảm, hoặc liệt dương, tảo tiết, lưỡi đỏ, ít rêu hoặc rêu vàng nhày mạch hoạt sác.
- Phép trị: Tư âm bổ thận, lợi thấp, thanh nhiệt.
- Bài thuốc: Tri bá địa hoàng thang hợp từ giải phân thanh ẩm gia giảm. (tri mẫu, hoàng bá, sinh địa, sơn thù, đơn bì trạch tả, thổ phục linh, sơn dược, xuyên tỳ giải, thạch xương bồ, cam thảo xa tiền tử, bồ công anh, bạch hoa xà thiệt thảo)
.png) |
| Khám tuyến tiền liệt |
3) Khí trệ huyết ứ
- Nguyên nhân: Tổn thương do té ngã, tướng hỏa vượng lâu ngày do bệnh tật, gây khí trệ huyết ứ, tinh khiếu tắt nghẽn sinh bệnh.
- Triệu chứng chủ yếu: Lưng gối nhức mỏi, vùng mông đau, hoặc vùng bụng dưới, hội âm dương vật niệu đạo, bên trong đùi đau, tiểu gấp nhiều lần, tiểu không dứt, lúc đại tiện lỗ đái có giọt đục, sắc mặt tối, lưỡi đỏ xạm, ria có ứ huyết, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế sáp.
- Phép trị: Hoạt huyết hóa ứ, lý khí thông lạc.
- Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang hợp Sài hồ sơ can tán gia giảm (xích thược, đơn bì, đơn sâm, đào nhân, hồng hoa, đương qui, ngưu tất, vương bất lưu hành, xuyên sơn giáp, cam thảo, bồ công anh, xuyên luyện chất tử, sài hồ, chỉ thực)
4) Tỳ vị thấp nhiệt
- Nguyên nhân: Ăn uống không điều độ hoặc thích ăn chất béo ngọt, uống nhiều rượu gây tổn thương tỳ vị, nội sinh thấp nhiệt the lưu tại hạ tiêu sinh bệnh.
- Triệu chứng chủ yếu: Có tiền sử ăn uống không điều độ, phần lớn bụng đầy, chán ăn, tinh thần mệt mỏi kèm theo tiểu nhiều t lần, tiểu gấp, tiểu đau, lâu ngày tiểu có máu và tiểu không dứt, có giọt tiểu đục, lưỡi đỏ nhạt, rêu trắng nhầy hoặc vàng nhầy, mạch nhu hoạt.
- Phép trị: Kiện tý hoà vị, phương hương hóa trọc kèm thanh lợi thấp nhiệt.
- Bài thuốc: Cam lộ tiêu độc đơn gia giảm (hoạt thạch, cam thảo, nhân trần, liên kiều, hoàng cầm, thạch xương bồ, hoắc hương, bối mẫu, xạ can, bạc hà, bạch khấu nhân)
5) Nhiệt độc thịnh
- Nguyên nhân: Thấp nhiệt hạ chú , lâu ngày thịt thối hóa mủ.
- Triệu chứng chủ yếu: Vùng hội âm sưng nóng đỏ đau kèm sốt sợ lạnh hoặc sốt cao kéo dài, tiểu ít, tiểu khó, lưng bụng đầy đau, mềm khát muốn uống nước, táo bón, mót rặn, lưỡi đỏ, rêu mỏng vàng, mạch huyền sác.
- Phép trị: Tả hỏa giải độc.
- Bài thuốc: Long đởm tả can thang hợp Hoàng liên giải độc thang gia giảm (long đởm thảo, sơn chi, hoàng cầm, sài hồ, sinh địa, xa tiền tử, trạch tả, mộc thông, đương quy, hoàng liên, hoàng bá)
7) Bại tinh ứ trệ:
- Nguyên nhân: Thói quen thủ dâm, hoặc quá ham sắc dục, làm hao thương thận tinh, hoặc túi tinh không cho bài tiết, gây tắc tinh khiếu mà sinh chứng lâm trọc.
- Triệu chứng chủ yếu: Vùng hội âm và bụng dưới đau tức , kèm theo tiểu nhiều lần và tiểu gấp, tiểu đau, tiểu không dứt, lưng gối nhức mỏi, tinh thần mệt mỏi, váng đầu ù tai, mồm khô đắng, chán ăn. Lưỡi đỏ sạm, rìa lưỡi có ban ứ huyết, rêu mỏng trắng, mạch huyền hoạt.
- Phép trị: Hoạt huyết hóa ứ thanh nhiệt giải độc
- Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang hợp Ngũ vị tiêu độc ẩm gia giảm (xích thược, đương qui, đào nhân, sinh địa, cam thảo, hồng hoa, chỉ xác, sài hồ, xuyên khung, cát cánh, ngưu tất, tử hoa địa định, kim ngân hoa, thiên quí tử, bồ công anh, dã cúc hoa)
+ Bệnh án: Nam , 25t, thói quen thủ dâm, sau khi kết hôn, trước đây 5 tháng do gặp mưa thấp uất hóa nhiệt, mà sinh ra chứng tiểu nhiều tiểu gấp, lỗ niệu đạo chất dịch trắng nhày, kèm theo, váng đầu, hoa mắt, ham muốn tình dục giảm sút, có khi liệt dương, cảm thấy bụng dưới và vùng hội âm đầy, nặng trĩu khó chịu, đi khám bệnh khắp nơi nửa năm nay, không khỏi. Tìm đến để khám bệnh: khám thấy bệnh nhân sắc mặt tái nhợt, tinh thần ủ rũ, lưng gối nhức mỏi, sau khi đi tiểu không dứt, lưỡi đỏ, rêu mỏng vàng, mạch trầm tế sác, chứng thuộc thận hư kiêm thấp nhiệt. Phép trị: dùng tư âm bổ thận, thanh lợi thấp nhiệt, bài thuốc: dùng bài: tri bá bát vị hoàng, hợp tỳ giải phân thanh ẩm gia giảm tri mẫu, hoàng bá, đơn bì, trạch tả thạch xương bồ xa tiền tử, đều 10g sinh địa 20g, sơn dược, thổ phục linh đều 30g, tỳ giải 15g, cam thảo 5g, bạch hoa xà thiệt thảo 20g, bồ công 20g, uống thuốc một tuần các chứng đều tốt, bài thuốc tiếp tục uống hai tuần, tiểu t nhiều lần và tiểu gấp giảm nhiều, vùng hội âm hết đau tức, nhưng giao hợp không tốt, có lúc vi tảo tiết, nguyên phương bỏ bồ công anh, bạch hoa xà thiệt thảo, thổ phục linh, thạch xương bồ, xa tiền tử, gia thỏ ty tử 15g, mẫu lệ 15g uống thêm một tuần bệnh khỏi.
[/tintuc]
